Verander in de Ander: Empathie is een groot goed

Verander in de Ander: Empathie is een groot goed

Toespraak Jerry King Luther Afriyie. 16/02/2016 De Balie

Goedenavond,

Mijn naam is Thierry Baudet.  Als ik mijn eigen naam verkeerd uitspreek, vergeef het mij. Ik heb hem pas sinds vandaag. Het is even wennen, om in de schoenen te staan van een seksbom en de jonge, meest succesvolle intellectueel die rechts Nederland ons te bieden heeft. Ik sta hier voor u met de opdracht om in Thierry te veranderen. Ik zal niet in Thierry veranderen, ik zal mijzelf verplaatsen in Thierry.

Empathie is een groot goed. In 2012 heeft stichting Nederland Wordt Beter 3 mei uitgeroepen tot de Dag van Empathie. Wij zijn hiertoe bewogen omdat in de praktijk vaak blijkt dat onze empathie er nog slechter aan toe is dan het Engels van premier Rutte. Inleven in de ander is soms kryptonite voor velen. Hoe kunnen wij dat verhelpen? Simpel: door nieuwsgierig te zijn, en niet vast te houden in ons eigen gelijk.

Ik geloof niet in één waarheid, ik geloof in meerdere waarheden. Als je geboren bent in een mannenmaatschappij zoals Ghana, waar ik ben geboren, denk je gauw het ergste van homo’s en transgenders. Erger nog, het is voor jou een vreemde geur. En als je geboren bent in Heemstede en van je kindertijd tot en met de universiteit alleen witte mensen om jou heen hebt gehad en weinig tot geen echt contact met anderen culturen ben je eerder geneigd een vooroordeel te ontwikkelen jegens die mensen.

Nieuwsgierig Aagje
Door vragen te stellen en nieuwsgierig te zijn naar anderen heb ik mijn eigen vooroordelen kunnen bijstellen. Mensen zijn pas nieuwsgierig naar je als ze jou nodig hebben. Hoe vaak bel je iemand op omdat je de persoon niet nodig hebt? Wanneer ik spontaan mensen opbel of app en vraag hoe het met ze gaat, volgt na de begroeting een lange ongemakkelijke stilte, opgevolgd met de nog ongemakkelijker vraag: kan ik iets voor je betekenen. Wat bedoel je kan je iets voor me betekenen? Je bent mijn vader en ik ben je zoon. Je hebt mijn luiers verschoond, waarom kan ik u niet spontaan opbellen en lekker kletsen?

Ik zeg dit om een kleine illustratie te geven van waar wij staan als samenleving. Wij zijn niet nieuwsgierig naar elkaar met als gevolg dat wij elkaar niet kennen. Wij kennen elkaar niet, desondanks wordt er van ons verwacht dat wij elkaar respecteren en empathie hebben voor elkaar. In een land van bijna 17 miljoen mensen waarin de bevolking van grote steden straks voor ruim de helft niet wit zal zijn, kunnen wij niet wachten totdat wij elkaar aanraken om nieuwsgierig te zijn naar elkaar. Want dan is het al te laat. Wij moeten, voordat wij elkaar op het werk tegenkomen, voordat onze kinderen bij elkaar willen logeren, voordat wij ons land gaan dienen, voordat Oranje speelt, voordat wij ons politie-uniform aantrekken, voordat wij voor de klas gaan staan, voordat wij onszelf verkiesbaar stellen en vóór 5 december al nieuwsgierig zijn naar elkaar. Wij moeten elkaar daarvoor al beter willen leren kennen.

Luisteren
Mensen waren verontrust dat ik deel ging nemen aan een debat met Thierry Baudet. Ik kreeg vragen als: “waarom doe je dit?” en opmerkingen als: “ga je in debat met Thierry? Maar dat is een (vul het zelf maar in).” Ik kan mij oprecht in hun bezorgdheid vinden, maar juist hier hoor ik te zijn, meer dan waar dan ook. Hoe wil ik dat anderen naar mij luisteren als ik zelf niet bereid ben om naar hen te luisteren? Als je mensen wilt bereiken, moet je mensen niet uitsluiten. Natuurlijk kan je sommige mensen niet bereiken, maar op voorhand opgeven zit niet in mijn aard. Ik zal altijd anderen de hand blijven reiken en als het niet lukt, kan ik altijd nog zeggen: ik heb het geprobeerd.

U ziet het, het is makkelijk voor mij om te zeggen: Thierry heeft het bij het verkeerde eind. Wat ik overigens diep van binnen geloof. Maar hij zal ongetwijfeld hetzelfde over mij denken. En dan houdt het op. Ondertussen blijft het probleem bestaan en mijn kinderen en misschien wel zijn neefje of nichtje voelen de gevolgen, omdat twee ‘zogenaamde’ volwassen mannen bezig zijn met hun belangrijkheid en deskundigheid. Ik kan daar niet langer aan meedoen. Het leven is veel te kort om mezelf af te sluiten van alle mogelijkheden die in het verschiet liggen.

Heemstede
Als ik naar de mens Thierry kijk, zie ik iets heel anders dan de publiekelijke Thierry. Maar zonder de mens Thierry zou de publiekelijke Thierry niet zijn. Om te begrijpen waarom Thierry zich zorgen maakt over de toekomst van zijn land en waarom hij het land tegen nieuwkomers willen beschermen, moeten wij even kijken naar de mens Thierry. De mens Thierry houdt van zijn land, net als u en ik. Hij is een gedreven man en verdedigt zijn land met passie, net als u en ik. Hij is pas 33 jaar, gepromoveerd aan de Rechtenfaculteit Leiden en heeft nu al een flink aantal publicaties op zijn naam staan. In rechtse kringen wordt er gesproken van een rijzende ster.

Dit is de publiekelijke Thierry. Voor de mens Thierry moeten wij terug naar Heemstede. Als wij kijken naar de omgeving die Thierry heeft gevormd komen wij snel uit bij zijn geboorteplaats. Een jongen uit Heemstede, die opgroeit in een beschermde witte omgeving, studeert met witte jongens en meisjes. Van kleins af aan bestaat zijn land uit ‘ons’ en ‘de ander’. Thierry’s leefwereld is net als die van de meeste witte Nederlanders wit.

De ‘ander’
In de witte omgeving zoals die van Thierry leren kinderen over zichzelf en de anderen. Wat leren wij op school over ‘onszelf’? Wij leren vooral over onszelf. Wij leren over Admiraal De Ruyter, de Tachtigjarige Oorlog, de Eerste Wereldoorlog, de Tweede Wereldoorlog, over godsdienstvrijheid en vrijheid van meningsuiting, over de goede doelen die wij als land en volk steunen, wij zijn democratisch, wij zijn uitvinders, beschaafd, hebben een goed zorgstelsel, zijn rijk en kijk hoe goed wij zijn voor de homo’s en vrouwen. Daarnaast wordt er een beeld geschetst dat wij onschuldig zijn en alleen maar liefdadigheidswerk doen in het buitenland. Dus ons zelfbeeld is uitermate positief. Wij zijn een goed volk.

En wat leren wij over de ander? Afrikanen komen uit een oorlogsgebied, ze zijn asielzoekers, lijden aan honger en ziektes en kennen geen beschaving en een dictatuur maakt de dienst uit. Marokkaanse Nederlanders zijn agressief en hebben een monopolie op geweld. Turken maken lekkere broodjes en onderdrukken hun vrouwen. Moslims zijn barbaars, religieuze fundamentalisten en haten homo’s. Antillianen gaan niet naar school en ze werken niet. En Surinamers? Tja: ‘wij’ waren de baas in Suriname en sinds wij dat niet meer zijn, gaat het bergafwaarts. Dat is het algemeen beeld dat wij hebben van de ander, de allochtoon. Zonder context, zonder begin en zonder naam. Hij zal altijd de ander blijven. Hij zal nooit een Nederlander worden, ondanks dat hij hier is geboren en getogen of al 400 jaar onderdeel uitmaakt van het land.

Het is voor de meeste witte Nederlanders niet moeilijk om de ander te ontwijken. De ander zit vast in de steden. Hoe verder je het land ingaat, hoe minder je de ander ziet. Kijk maar naar Heemstede waar Thierry is geboren. De gemeente Heemstede telt rond de 26.000 inwoners en is voor meer dan 90% wit. Kinderen uit die gemeente komen weinig tot niet in aanraking met ‘de ander’. Zij wonen in een wit land en zien af en toe de ander op straat, bij de sportclub, tijdens het uitgaan. Ze zijn niet nieuwsgierig naar de ander en als ze wel met hem in gesprek treden gaat het niet over wie de ander werkelijk is. Het witte kind leert de ander kennen via kranten, boeken, tijdschriften, tv-programma’s en films. De witte redacties doen weinig moeite om de ander die in feite Nederlander is, als gelijkwaardige burger neer te zetten. Voor iemand uit Heemstede is het niet moeilijk om te denken: dit is mijn land en jij bent hier op bezoek als je niet op mij lijkt.

Vluchtelingen
En nu dat Thierry buiten zijn schuld om overtuigd is dat de ander een bezoeker is in ‘zijn’ geliefde land, gaat Thierry anders om met de ander dan met bijvoorbeeld iemand als Jan Roos. De werkloosheids- en criminaliteitscijfers onder de anderen baren hem zorgen. Bedrijven gaan failliet en mensen raken hun banen kwijt. Er heerst een onbehaaglijk gevoel bij de voorheen onbezorgde burger. Mensen zijn prikkelbaar en de politiek is naar hun mening niet betrokken. Het doet hem wat. Hij wordt ongeduldiger en verbaal in zijn overtuiging. Zeker wanneer hij erachter komt dat hij behalve met de bekende ‘ander’, het land binnenkort moet delen met nóg meer anderen. En niet met één of twéé zoals in Heemstede, nee met duizenden tegelijk. Het laatste dat Thierry wil, is dat lotgenoten van ‘de ander’ van her en der ons kikkerland overspoelen, op zoek naar geluk. Wij hebben het al moeilijk met de werkloosheid en voedselbanken. Daarnaast lukt het ons al niet om de hier geboren ander te beschaven, laat staan iemand die al gevormd is buiten de beschaving. Hij is bang dat de nieuwe anderen zijn waarden en fatsoen zullen vertrappen en zijn manier van leven zullen ondermijnen. Hij schrijft:

“Om de mogelijkheid te behouden mensen op te nemen die het écht nodig hebben, en om te voorkomen dat nog meer mensen verdrinken op volle zee, moet de huidige volksverhuizing worden gestopt – en dat kan maar op één manier: door de boten tegen te houden en terug te sturen. Door te stoppen al die reizigers op zee op te pikken en naar Europa te brengen. We dienen de volgorde om te draaien: immigratie op basis van uitnodiging. Asiel op basis van een ter plaatse verkregen humanitair visum. Elk land bepaalt zelf wie het wil opnemen en op welke gronden. Mensen die hier toch aankomen, moeten we terugsturen en opvangen in de buurlanden van Syrië. En als enkelen om de een of andere reden echt nergens heen kunnen, plaatsen we ze hier in opvangcentra tot de situatie weer veilig is. Ik vind deze aanpak niet inhumaan, we geven onderdak, eten, verzorging, maar geen definitieve verblijfsvergunning. We hebben enorme problemen met de islam en multiculturaliteit. Duizenden bijkomende moslims een paspoort geven, betekent nog meer problemen importeren.”

Nou kunt u heel hard ‘racist’ roepen. Misschien lucht dat op, maar in de praktijk schieten wij hier niets mee op. Ja, de beste man goochelt met cijfers en doet vaak uitspraken waar je haren van overeind gaan staan. Maar hij verwoordt wel het gevoel van onbehagen van een deel van het volk. Mensen die zich oprecht zorgen maken over de toekomst van hun land. Zij vragen zich af of hun land nog wel van hen is, of ze wel hun traditie nog mogen behouden, ze voelen zich niet gehoord door de politiek. Zij willen zich thuis voelen, in hun eigen land.

Voor mensen die vinden: ‘dit is mijn land en je moet je aanpassen aan mij’–  is de maat gauw vol. Een of twee ‘anderen’ in Steenbergen is goed. Maar niet als een groot aantal opgevangen moet worden. Nee dat is dreigend. Steenbergen is bijna 100% wit. Als je jouw hele leven alleen maar gewend bent om twee of drie van de anderen te zien en als je van de ene op de andere dag hoort dat er 1500 anderen komen, zou je je ook de pleuris schrikken. Dit zijn menselijke reacties. De feiten doen er niet toe als je bang bent. Ik kan die mensen in Steenbergen en Geldermalsen het niet kwalijk nemen dat ze zich zo voelen. Evenmin kan ik Thierry iets kwalijk nemen.

De verzuiling die wij steeds meer zien, komt voort uit het niet kennen van ‘de ander’. Ik ken Thierry niet en hij kent mij niet. Maar ik weet dat hij mij niet begrijpt. Ik begreep hem eerst ook niet, totdat ik nieuwsgierig werd naar zijn achtergrond. Ik begrijp hem nu beter omdat ik nu het land dat hem heeft gevormd beter begrijp. Ga bij jezelf na. Na jaren wijsgemaakt te zijn dat dit land alleen van jou is en alle anderen bezoekers zijn, hoor je nu dat je het land moet delen met anderen, die je helemaal niet kent. Het land waar je mee vertrouwd bent, verandert op een dusdanige manier dat je het amper herkent. Dat is aangrijpend en angstig. Uit die angst ontstaat vanzelf de illusie dat de ander de boel komt overnemen.

Ik kan niet zeggen dat wanneer ik in de positie van Thierry stond, ik het anders zou doen. Ja, er zijn mensen in zijn positie die het anders hebben gedaan en ik blijf de hoop koesteren dat anderen hun voorbeeld zullen volgen voor een perfectere eenheid. Maar een groot deel van het volk gelooft nog altijd dat hun land in de uitverkoop is gezet. En zo lang niemand die mensen serieus neemt, oprecht uitlegt waarom het land niet verloren is, dat er geen moslims of Ghanezen de boel komen overnemen en dat wij allemaal Nederlanders zijn, inclusief de ander, zal Thierry Baudet het volk blijven leiden naar het beloofde land, zoals hij dat ideaal voor ogen ziet.

Bekijk hier de live stream van: Een oefening in empathie: Verander in de Ander – deel 1

Foto credit: Mascha Jansen