UITGELICHT | Anton de Kom
Elke nieuwsbrief eren we een bekende of minder bekende persoon die heeft bijgedragen aan de emancipatie van Zwarte mensen en mensen van kleur. Deze keer staat Anton de Kom centraal.
Anton de Kom werd op 22 februari 1898 geboren in Paramaribo, Suriname. De slavernij was toen al meer dan twintig jaar afgeschaft (1 juli 1873)*, maar de enige mensen die comfort kenden in de voormalige kolonie waren de witte Nederlanders. Andere bevolkingsgroepen (o.a. Javanen, Chinezen, Creolen) verkeerden in erbarmelijke omstandigheden, en werkten meer dan tien uur per dag in de zinderende hitte. Hun toestand was vrijwel niet te onderscheiden van toen de slavernij nog bestond. Al op jonge leeftijd bekommerde Anton zich om het lot van de arbeiders van zijn moederland. Hij vertrok in de jaren twintig naar Nederland en werd actief in links-activistische kringen.
Anton de Kom is gevaarlijk volgens de machthebbers
De koloniale machthebbers zagen hem als een gevaar, met als primaire reden, omdat hij verschillende bevolkingsgroepen verenigde en daardoor het gezag ondermijnde. De emancipatie van de arbeider werd niet bepaald toegejuicht door de witte overheersers. De Kom werd door hen gezien als oproepkraaier en werd al na enkele maanden met zijn gezin verbannen naar Nederland. Hij was inmiddels aan de slag gegaan met het revolutionaire boek Wij slaven in Suriname en maakte dit af in 1934. Het werd geen succes en werd door Nederland gezien als “gevaarlijke literatuur”.
“Geen beter middel om het minderwaardigheidsgevoel bij een ras aan te kweken, dan dit geschiedenisonderwijs, waarbij uitsluitend de zonen van een ander volk worden genoemd en geprezen.” Anton de Kom, Wij slaven van Suriname
Dood en opleving gedachtegoed
Tijdens de Tweede Wereldoorlog sloot hij zich aan bij het verzet. Helaas is hij vlak voor de bevrijding overleden in een concentratiekamp. Wij slaven van Suriname’ werd tijdens de Tweede Wereldoorlog verboden. De klassieker en tevens een aanklacht tegen Nederland werd in de jaren zeventig herontdekt door Surinaamse studenten. Zij lazen zijn ideeën en werden gegrepen door de relevantie van zijn gedachtegoed. Anton de Kom vergaarde sindsdien steeds meer bekendheid. Sinds de veertiende herdruk van afgelopen jaar is Wij slaven van Suriname eindelijk een (terechte) bestseller geworden. Hij gaf de Surinamer een eigen geschiedenis, eentje die niet is opgelegd door Nederland.
*De slavernij werd officieel op 1 juli 1963 afgeschaft, maar tot slaaf gemaakten moesten nog tien jaar werken zonder compensatie. Daarom houden wij de datum 1 juli 1873 aan.
Dit is een extra bijlage van de nieuwsbrief van Nederland Wordt Beter.
Wil jij nog meer van dit soort artikelen lezen? Schrijf je dan in.