STATEMENT KICK OUT ZWARTE PIET N.A.V. DEMO OP DE DAM: ‘Was er maar dezelfde verontwaardiging over racisme als over een demonstratie tegen racisme’
Kick Out Zwarte Piet (KOZP) en Black Queer & Trans Resistance NL (BQTRNL) hebben op 1 juni 2020 een krachtig vreedzaam protest georganiseerd op de Dam in Amsterdam om solidariteit te tonen met slachtoffers van anti-zwart racisme in de VS en in Nederland.
Het protest is op zondag 31 mei jl. om 15.00 uur online gezet en op maandag stond de Dam om 17.00 uur vol met duizenden betrokken mensen. Net zoals de politie en burgemeester ‘overdonderd’ waren door het grote aantal mensen hadden wij van tevoren natuurlijk niet kunnen bedenken dat er meer dan tienduizend mensen op ons protest af zouden komen.
Veiligheids- en gezondheidsmaatregelen
Wij zijn ons bewust van het feit dat de coronacrisis nog niet voorbij is, daarom zijn er van te voren herhaaldelijk duidelijke veiligheids- en gezondheidsrichtlijnen gecommuniceerd naar alle mensen die aanwezig wilden zijn. Zo hebben we gewezen op de noodzaak om 1,5 meter afstand te houden. Op de Dam zijn er ca. 1000 kruisjes op de grond getekend om die afstand te bewerkstelligen. Er is een oproep gedaan om mondkapjes en wegwerphandschoenen te dragen, de handen regelmatig te desinfecteren, thuis te blijven als je in een andere stad of dorp woont en zo min mogelijk gebruik te maken van het openbaar vervoer. Ook hebben we mensen die gezondheidsklachten hadden of die tot de risicogroep behoren sterk geadviseerd om thuis te blijven. Tijdens de demonstratie hebben wij vanuit de organisatie ruim 400 mondkapjes uitgedeeld aan demonstranten en ze herhaaldelijk opgeroepen om de 1,5 afstand in acht te nemen.
Urgentie en noodzaak van demonstratie
Het grote aantal mensen dat binnen een dag is gemobiliseerd voor de demonstratie tegen racisme in de VS, Nederland en de EU toont de woede rondom de moord op #GeorgeFloyd en hoeveel mensen de noodzaak voelen om te demonstreren tegen institutioneel racisme. Velen voelden pijn, verdriet, woede en frustratie omdat racisme hen ook raakt. De demonstratie was een gelegenheid om dit te verwerken, te delen en te uiten. Ook wij hadden echter niet verwacht dat er zoveel mensen op de demonstratie af zouden komen. Zowel de burgemeester als wijzelf kwamen hierdoor terecht in een situatie van overmacht. Burgemeester Halsema stond voor een duivels dilemma. Ze heeft in onze ogen juist gehandeld door het grondrecht op demonstreren te laten prevaleren boven het ingrijpen met geweld. Het demonstratierecht is immers een ‘groot goed’. Daarnaast heeft ze ook een belangrijke afweging moeten maken. Als er door de politie met geweld was ingegrepen tijdens deze vreedzame demonstratie tegen racistisch politiegeweld was de situatie hoogstwaarschijnlijk geëscaleerd en had dit veel meer mensen in gevaar gebracht.
Wanneer wij als organisatie de demonstratie vroegtijdig hadden beëindigd, op het moment dat wij ons realiseerden dat de 1,5 meter niet meer te handhaven was, zou onze faciliterende rol daarbij eindigen. Dit zou resulteren in de mogelijkheid voor duizenden aanwezigen om hun eigen invulling te geven aan hun woede of teleurstelling, met alle gevolgen van dien. We zijn erg dankbaar dat mensen zich netjes aan de regels hebben gehouden, ondanks dat de 1,5 meter afstand op een bepaald moment moeilijk te realiseren was. Het feit dat de demonstratie waarbij ruim tienduizend mensen aanwezig waren, zonder één incident is verlopen spreekt boekdelen.
Legitieme zorgen vs. afleidingsmanoeuvres
We maken met betrekking tot de kritiek op de demonstratie en de burgemeester onderscheid tussen mensen met legitieme zorgen en mensen die de coronacrisis gebruiken om het vooral niet over de reden van het protest te hebben: institutioneel racisme in de VS én in Nederland. Enerzijds delen wij de zorgen dat er een risico is op verspreiding van het virus. Hoewel viroloog Mariet Feltkamp niet verwacht dat de demonstratie tot grote verspreiding zal leiden (NOS Radio 1, dinsdag 2 juni), roepen we alle aanwezigen dan ook op om de komende twee weken zoveel mogelijk thuis te blijven. We roepen de aanwezige mensen tevens op om, wanneer er zorgen zijn dat je mogelijk besmet bent, je te laten testen via de nieuwe corona-hulplijn (0800-1202).
Aan de andere kant lijkt er ook sprake te zijn van selectieve verontwaardiging. Voor de versoepeling van de maatregelen heeft minister Grapperhaus zich niet uitgesproken over de duizenden mensen die de maatregelen van de Mark Rutte-lockdown niet opvolgden door massaal bouwmarkten, tuincentra, parken en stranden te bezoeken. Bovendien is er een verschil tussen picknicken in het park of naar de bouwmarkt gaan en het gebruik maken van je demonstratierecht door te demonstreren voor een fundamenteel grondrecht: het recht op gelijke behandeling. In de reacties zien we politieke partijen en politici, zoals Thierry Baudet, Geert Wilders en Klaas Dijkhoff zich uitspreken tegen antiracisme-demonstraties. Dezelfde politici die we niet horen wanneer het gaat over anti-zwart racisme in Nederland. De FvD heeft onlangs zelfs een ‘Weg met de 1.5 meter!’ campagne gelanceerd in Volendam.
Institutioneel racisme is een globale pandemie
De coronacrisis is een pandemie die de afgelopen maanden wereldwijd slachtoffers heeft gemaakt. Ook Westerse landen zijn voor het eerst in lange tijd zwaar getroffen. De pandemie van institutioneel racisme raakt zwarte mensen en mensen van kleur al eeuwen en maakt meer slachtoffers dan de pandemie van de coronacrisis. Mensen zijn zo moe en ziek van racisme dat ze bereid zijn om het risico op besmetting te nemen door aanwezig te zijn bij de demonstratie op de Dam, ook dit spreekt boekdelen. Zwarte mensen en mensen van kleur hebben niet het privilege om racisme onbespreekbaar te laten. Steeds meer jongeren en witte mensen zien de noodzaak om actief bij te dragen aan het bestrijden van institutioneel racisme. Daarom stond de Dam binnen een dag vol.
Selectieve verontwaardiging
De directe aanleiding van de demonstratie was de brute politiemoord op #GeorgeFloyd. Maar institutioneel racisme is ook hier in Nederland een probleem. Er lijkt hier sprake te zijn van selectieve verontwaardiging. Het is opvallend dat er meer verontwaardiging bestaat over een succesvol gelopen demonstratie tegen racisme dan over jarenlang institutioneel racisme, bij o.a. de Belastingdienst. Ook is het opvallend dat er meer verontwaardiging is over de demonstratie tegen racisme dan over het feit dat de agenten die zichzelf ‘Marokkanenverdelgers’ noemden niet meer gestraft worden. In de VS en in het Verenigd Koninkrijk tonen data aan dat mensen van kleur zwaarder worden getroffen door de coronacrisis. Uit cijfers van het CBS blijkt dat dat ook in Nederland het geval is, waarom is hier geen verontwaardiging over? Institutioneel racisme is ook in Nederland een probleem, maar velen lijken het liever te willen hebben over de gevolgen van demonstraties tegen racisme, dan over de gevolgen van racisme op de samenleving.
#BlackLivesMatterNL
#BlackLivesMatter
#KOZP
#BQTRNL
Afbeelding Nazrina Rodjan