Skip links

David Stuurman

David Stuurman werd geboren op een boerderij in de Gamtoos-vallei, vlakbij het huidige Nelson Mandela Bay in de Oost-Kaap. De gebroeders Stuurman, Klaas en David, zijn legendarisch vanwege hun verzet tegen Europese pogingen om de Khoena (Khoi) van hun land te verjagen, een strijd die begon in 1778 toen de Nederlandse gouverneur Van Plettenberg hun land in bruikleen gaf aan een trekboer. In zijn jeugd werd David zo mishandeld door boeren dat missionaris dr. Johannes van der Kemp uit protest een klacht indiende bij de gouverneur.
Tussen 1795 en 1806 bevonden de Khoena zich eerst in conflict met de Nederlandse grensbewoners, daarna onder Brits bestuur (1795), weer gevolgd door de Nederlandse Bataafse overheersing (1802) voordat ze weer onder controle van de Britten kwamen (1806).

In een breuk met het eerdere Britse beleid kende de Bataafse gouverneur land toe aan Klaas Stuurman, die helaas omkwam tijdens een buffeljachtexpeditie en nooit bezet bleef. In 1804 was het David Stuurman die met 10 mannen en 32 vrouwen en kinderen het land betrok. Stuurman’s land werd een toevluchtsoord voor weggelopen Khoena landarbeiders, tot slaaf gemaakten en dienstplichtigen, hoewel zowel de Britten als de Nederlanders alle mogelijke middelen hadden geprobeerd om de Khoena te behouden voor gebruik in werk en oorlog, inclusief het aanbieden van cognac en tabak aan degenen die zich vrijwillig aanmeldden.

In 1809 werd Stuurman van zijn land gelokt, dat vervolgens werd toegeëigend door de Britten. Hij werd gearresteerd en zonder proces gevangengezet op Robbeneiland. Hij schreef geschiedenis door deel uit te maken van de eerste groep die ooit uit de gevangenis op het eiland ontsnapte en onderdak vond bij amaXhosa, met wie hij bijna 10 jaar lang zijn verzet voortzette.
Tijdens de vijfde grensoorlog (1818-1819) werd hij opnieuw gevangen genomen en nogmaals naar Robbeneiland gestuurd.

Hij ontsnapte wederom, op 9 augustus 1820, de enige persoon die dat ooit twee keer heeft gedaan. Hij werd al snel gevonden en verbannen naar New South Wales in Australië in 1823, waar hij stierf in 1830, zonder zijn vrouw en kinderen nog te hebben gezien. Zijn stoffelijk overschot ligt nog steeds in het buitenland.

Bronnen:

http://www.nhmsa.co.za/sculpture.html?tag=chief_david_stuurman
https://www.jstor.org/stable/41056391
https://doi.org/10.1080/00020188008707549
https://www.jstor.org/stable/41056157